Door de bomen het bos niet zien / door het bos de bomen niet zien
De geijkte uitdrukking is door de bomen het bos niet (meer) zien.
De betekenis is 'door te veel op details (de bomen) te letten, het geheel (het bos) uit het oog verliezen'. De omgekeerde volgorde, door het bos de bomen niet meer zien, wordt soms in de bovenstaande betekenis gebruikt. Die volgorde is in principe alleen correct als ook de omgekeerde betekenis bedoeld is: 'door te veel naar het geheel te kijken, de details niet meer zien'.
Riem onder het hart steken / hart onder de riem steken
Beide uitdrukkingen zijn correct.
Iemand een hart onder de riem steken is verreweg het gebruikelijkst, maar iemand een riem onder het hart steken is ook correct. Beide formuleringen betekenen 'iemand moed inspreken'.
Baat / baadt het niet, dan schaadt het niet
Correct is: Baat het niet, dan schaadt het niet.
Deze uitdrukking betekent: ‘het helpt misschien niet, maar het kan in elk geval ook geen kwaad’.
Baat is afgeleid van het werkwoord baten (‘helpen, voordeel brengen’). Baadt hoort bij het werkwoord baden (‘een bad nemen’).
Een illusie armer / rijker
De juiste uitdrukking is een illusie armer zijn. Illusie betekent in deze uitdrukking ‘droom, droombeeld, hoopvolle verwachting, hoop’. Wie een illusie armer is, is dus een droom of hoopvolle verwachting kwijt; de werkelijkheid bleek anders te zijn. Het gevolg is teleurstelling en ‘ontnuchtering’.
Wie een illusie armer is, is overigens wel een ervaring rijker - al zal dat vaak (zeker in het begin) geen troost bieden.
Tot nader order / orde
Correct is: tot nader order
Nader betekent hier ‘later’ en order ‘bevel’. Tot nader order betekent dus ‘tot een later bevel’, oftewel ‘voorlopig’.
Orde betekent ‘regelmatige schikking binnen een geheel’, of ‘regelmatige staat van zaken’. Orde is wel juist in combinaties als voor de goede orde, de orde van de dag en iets in goede orde ontvangen.